Zakon o inspekcijskom nadzoru stupio je na snagu 29. aprila 2015. godine, a primenjuje se istekom roka od 12 meseci od dana stupanja na snagu, odnosno od 30. aprila 2016. godine.

Iako zakon daje ovlašćenja inspektoru da prilikom inspekcijskog nadzora izriče određene mere, uloga inspekcija pre svega treba da bude preventivna, a ne usmerena na kažnjavanje privrednih subjekata, dok se represivne upravne mere i radnje preduzimaju samo kada se preventivnom merom ne može obezbediti postizanje cilja inspekcijskog nadzora.

Sadržina i priroda poslova, ovlašćenja i dužnosti inspekcije određeni su i omeđeni njenim delokrugom, sadržinom i prirodom oblasti nadzora. Inspekcija prikuplja podatke i prati i analizira stanje u oblasti inspekcijskog nadzora koja je u njenom delokrugu, i dužna je da postupa i po pojedinačnim zakonima iz oblasti koju kontroliše. U postupku vršenja inspekcijskog nadzora i službene kontrole koji proizlaze iz posebnih zakona, potvrđenih međunarodnih ugovora ili usklađivanja zakonodavstva Republike Srbije sa pravnim tekovinama Evropske unije neposredno se primenjuju odredbe posebnog zakona, ako su u određenim oblastima inspekcijski nadzor i službena kontrola tim zakonom uređeni drukčije. Posebnim zakonima koji regulišu oblast za koju su nadležni, inspektorima mogu biti data i neka druga ovlašćenja (npr. mera povlačenja ili opozivanja proizvoda, mere ograničenja, mera uništavanja predmeta, mera uklanjanja objekta i dr).

Postupak inspekcijskog nadzora pokreće se i vodi po službenoj dužnosti ili povodom zahteva nadziranog subjekta za vršenje inspekcijskog nadzora, kao i povodom zahteva drugog lica kome je posebnim zakonom priznato svojstvo stranke u postupku.  Kod ocene o postojanju razloga za pokretanje postupka po službenoj dužnosti inspektor uzima u obzir predstavke građana i pravnih lica koje imaju dejstvo inicijative za pokretanje postupka, a podnosioci tih inicijativa nemaju svojstvo stranke u postupku koji se može pokrenuti na osnovu te inicijative.

Inspekcijski nadzor, naime, počinje kad inspektor uruči nadziranom subjektu, odnosno prisutnom licu nalog za inspekcijski nadzor. Ako nadzirani subjekat, odnosno prisutno lice odbija uručenje naloga za inspekcijski nadzor, smatra se da inspekcijski nadzor počinje pokazivanjem naloga i predočavanjem njegove sadržine nadziranom subjektu, odnosno prisutnom licu. Kada u skladu sa zakonom nalog za inspekcijski nadzor nije izdat (član 16. st. 8. i 9. Zakona), inspekcijski nadzor počinje preduzimanjem prve radnje inspektora s tim ciljem.